System Sygnalizacji Pożaru

1. Czy można stosować System Sygnalizacji Pożaru (SSP) do sterowania urządzeniami przeciwpożarowymi?
2. Monitoring PSP kiedy jest wymagany?
3. Dozorowanie klatek schodowych – ile czujek?
4. Projekt podstawowy SSP – jaki powinien mieć zakres i dlaczego warto go wykonać?
5. Kto może wykonać projekt SSP?
6. Zasady rozmieszczenia sygnalizatorów akustycznych w Systemach Sygnalizacji Pożaru
7. Do czego służy podział na grupy dozorowe?
8. Zalety stosowanie rozproszonych Systemów Sygnalizacji Pożaru.

Czy można stosować System Sygnalizacji Pożaru (SSP) do sterowania urządzeniami przeciwpożarowymi?

Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna i zależy od wielkości i skomplikowania obiektu. Należy tego unikać, SSP powinien przekazywać informacje o uruchomieniu danego systemu pożarowego np. oddymiania, zamykania drzwi pożarowych itd. ale bez sterowania pojedynczymi urządzeniami. Dopuszczalne są aplikacje dla mało skomplikowanych budynków gdzie SSP steruje klapami pożarowymi i monitoruje ich stan w przypadku gdy producent SSP posiada przetestowane rozwiązanie umożliwiające tego typu działanie i niepowodujące obciążenia systemu. Jednak w bardziej skomplikowanych obiektach jest niezalecane.

                Podstawowymi i nadrzędnymi zadaniami stawianymi Systemowi Sygnalizacji Pożaru są:

• najszybsze wykrycie pożaru, poinformowanie obsługi o zagrożeniu i podanie sygnałów inicjujących działania przewidziane w scenariuszu pożarowym,
• uruchomienie alarmowania w celu ewakuacji użytkowników budynku, którzy mogą być zagrożeni pożarem.

Unikamy rozwiań dodatkowo obciążających Centralę Sygnalizacji Pożaru i mogących wpłynąć na ww. działania.

Centrale sterujące urządzeniami przeciwpożarowymi oprócz funkcji sterujących muszą pełnić funkcje zasilające, w szczególności w przypadkach gdy obsługiwane są odbiory dużej mocy jak silniki i napędy 230 VAC / 400 VAC. W takich przypadkach wymagana jest kontrola linii zasilającej, ciągłości okablowania co nie jest możliwe przy zastosowaniu CSP.

Odbiory silnoprądowe silnikowe w przypadku kilku/ kilkunastu odbiorów jednoczesnych potrzebują kaskadowego uruchamiania celem ograniczenia prądów rozruchowych co może nie być możliwe bez zastosowania dedykowanych projektowanych dla danego zadania central sterujących urządzeniami pożarowymi.

Na rynku obecnie mamy kilku producentów central sterujących urządzeniami pożarowymi, którzy dostarczają urządzenia wykonane pod dany projekt, posiadają one świadectwa dopuszczenia.

Podsumowując, w skomplikowanych obiektach funkcje sterownicze System Sygnalizacji Pożaru należy ograniczyć jedynie do inicjowania działania poszczególnych urządzeń pożarowych wyposażonych z dedykowane centrale sterujące.

Monitoring PSP kiedy jest wymagany?

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. r. Nr 109. poz. 719 z 2010r.) pkt § 28. 1 mówi nie tylko o obowiązku stosowania Systemu Sygnalizacji Pożaru, ale również o obowiązku podłączenia urządzeń sygnalizacyjno-alarmowych Systemu Sygnalizacji Pożarowej z obiektem Komendy Powiatowej PSP dla obiektów wymienionych w rozporządzeniu.

Dozorowanie klatek schodowych – ile czujek?

Zapytano mnie ostatnio czy klatka schodowa o wysokości 18 m może być dozorowana przez jedną punktową czujkę dymu zamontowaną pod stropem, której działanie będzie powodowało otwarcie klapy dymowej i czerpni dla potrzeb oddymiania.

Z punktu widzenia bezpieczeństwa ewakuujących się ludzi i zasad bezpieczeństwa pożarowego odpowiedź brzmi NIE.

Niemniej literalnie jest to możliwe.

Powyższa rozbieżność jest skutkiem zasady, co nie jest zabronione jest dozwolone. W tym przypadku jest to skutkiem braku wytycznych dla dozorowania klatek schodowych w dwóch najpopularniejszych w Polsce standardach technicznych do projektowania systemów sygnalizacji pożaru, tj. Wytycznych SITP i normy PN-CEN/TS 54-14. Dla odmiany wytyczne NFPA 72, a zwłaszcza VdS 2095 definiują zasady dozoru klatek schodowych dość czytelnie i one w tej materii winny stanowić podstawę projektową.

Dlaczego to takie ważne i dlaczego projekty z jedną punktową czujką dymu pod dachem w klatkach schodowych wyższych niż 10-12 m powinny być odrzucane?

Literalnie traktując temat można przyjąć, że dym unosząc się do góry w końcu dotrze pod strop/dach i czujka zadziała, ale to jest bardzo kulawa prawda, gdyż:

• w klatkach schodowych podczas normalnego ich użytkowania przepływ powietrza jest na poziomie minimalnym, więc dym raczej nie będzie unosił się do góry, tylko będzie wypełniał kubaturę klatki schodowej aż w końcu dotrze pod strop,
• w przypadku pożaru i źródła zadymienia na dolnym/niższym poziomie/kondygnacji do czasu uruchomienia systemu oddymiania ewakuacja z wyższych poziomów/kondygnacji będzie utrudniona lub niemożliwa,
• przyciski RPO (ręczne przyciski oddymiania) montuje się zazwyczaj na najniższym i najwyższym poziomie/kondygnacji klatki schodowej, co w np. przedmiotowej klatce schodowej o wys. 18 m będzie skutkowało, że ktoś wychodzący wyłącznie z tych kondygnacji będzie mógł uruchomić oddymianie ręcznie, co też może być zredukowane wyłącznie do poziomu parteru (do czasu pojawienia się dymu na najwyższej kondygnacji) i tylko kiedy ktoś nie zapomnij wcisnąć tego przycisku, co w statystykach wygląda fatalnie.

Reasumując, dozorowanie klatek schodowych wyższych niż 10-12 m powinna być realizowane przez punktowe czujki dymu zamontowane:

• pod stropem / dachem,
• na poziomach / kondygnacjach pośrednich (nie rzadziej niż co drugim, a w klatkach z minimalnym prześwitem między biegami schodów na każdym poziomie).

Projekt podstawowy SSP – jaki powinien mieć zakres i dlaczego warto go wykonać?

Podczas procesu inwestycyjnego wymagającego licznych uzgodnień z Inwestorem, rzeczoznawcą ds. pożarowych oraz projektantami systemów współpracujących z instalacją Systemu Sygnalizacji Pożaru niemalże koniczne jest przygotowanie projektu poprzedzającego dokumentację wykonawczą. Prawo budowlane ogranicza się tylko do projektu budowlanego co nie oznacza że mogą być realizowane inne opracowania. Taką dokumentacją może być projekt podstawowy przedstawiający:

• strukturę systemu,
• zakres systemu,
• zastosowane urządzenia,
• zastosowane metody detekcji
• punkty styku z innymi systemami,
• lokalizacje najważniejszych elementów systemu,

które uzyskały wymagane opinie i uzgodnienia.

Z uwagi na uproszczony charakter takiej dokumentacji można ławo i szybko dokonać zmian, dzięki czemu unikniemy pracochłonnymi prac projektanta oraz skrócimy proces uzgadniania i projektowania.

Należy pamiętać jednak że projekt podstawowy jest opracowaniem niewystarczającym do wykonania projektowanej instalacji.

Taki dokument jest podstawą realizacji projektu wykonawczego a bardzo często podstawą do przygotowania oferty cenowej dla realizacji instalacji.

Kto może wykonać projekt SSP?

Normy, wytyczne projektowe oraz prawo niedefiniująca wymagań dla projektanta Systemu Sygnalizacji Pożaru. Jednakże zgodnie z normą CEN/TS 54-14:2004 pkt 6.15:

„6.15 Kwalifikacje

Osoba fizyczna lub prawna wykonująca projekt i przygotowująca dokumentację wg 6.13 powinna mieć odpowiednią wiedzę teoretyczną i praktyczna, niezbędną do wykonania zadania.”

i podobnie w nowym wydaniu normy w języku angielski CEN/TS 54-14:2018(E)

„6.16 Qualifications

The person or organization carrying out the design and preparing the documentation of 6.14 shall have adequate theoretical and practical knoledge to able to carry out the necessary work.

NOTE    In some European countries there may be mandatory certification requirements for the design of systems.”

poza ww. wiedzą i kwalifikacjami, uprawnienia budowlane nie są wymagane.

Rekomenduje się aby projektant odbył szkolenia projektowe producenta którego rozwiązania stosuje w projekcie technicznym jak i również szkolenia projektowe oferowane przez jednostki certyfikujące, badawcze, naukowe.

Ostatecznie projekt powinien być pozytywnie zaopiniowany przez rzeczoznawcę do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych.

Zasady rozmieszczenia sygnalizatorów akustycznych w Systemach Sygnalizacji Pożaru

Kluczową rolę w ewakuacji budynku w przypadku pożaru ma skuteczne ostrzegania przed zagrożeniem. Najczęściej stosowane rozwiązanie to sygnał dźwiękowy. Poniżej zgromadziłem najważniejsze kwestie które należy uwzględnić przy projektowaniu sygnalizatorów akustycznych które uławia przygotowanie dokumentacji oraz wykonanie montażu.

Wg PKN-CEN/TS 54-14

Sygnalizatory akustyczne należy tak zlokalizować aby:

• poziom alarmowania powinien wynosić co najmniej 65 dBA lub powinien przekraczać 5 dBA szumy otoczenia trwające dłużej niż 30 s w zależności, która wartość jest większa. Jeśli alarm ma budzić osoby śpiące, to poziom dźwięku na wysokości głów w łóżku powinien przekroczyć 75 dBA,
• minimalne poziomy dźwięku powinny być osiągnięte wszędzie tam, gdzie żąda się, aby dźwięk alarmu był słyszalny,
• w żadnym miejscu, w którym mogą przebywać ludzie poziom dźwięku nie powinien przekraczać 120 dBA, jeśli wymagany jest pomiar natężenie dźwięku, należy użyć przyrządu ze stałą czasową, zgodnego z PN-EN 60651U:2002 typu 2 z wagą A.
• dźwięki o częstotliwości w zakresie 500 – 2000 Hz są dobrze słyszalne dla większości ludzi,
• w budynku powinny znajdować się co najmniej dwa urządzenia alarmowe, nawet wówczas, gdy zalecany poziom dźwięku może być osiągnięty przez jedno urządzenie,
• w każdej strefie pożarowej powinno znajdować się co najmniej jedno urządzenie alarmowe.

W celu uniknięcia szczególnie wysokiego natężenie dźwięku w określonych strefach, można zastosować większą liczbę cichszych urządzeń alarmowych zamiast kilku bardzo głośnych. Niemożliwe jest, aby poziom dźwięku był wystarczający, gdy najbliższe urządzenie alarmowe jest od tego pomieszczenia oddzielone przez więcej niż jedne drzwi.

Poziom ciśnienia akustycznego emitowanego przez sygnalizator akustyczny jest podawany dla odległości 1m od jego źródła. Każde podwojenie odległości między źródłem dźwięku powoduje obniżenie SPL o 6 dB (pomiar na wolnej przestrzeni). Obniżenie o 6 dB odpowiada 50% redukcji SPL.

Odległość od sygnalizatora [m]	1	2	4	8	16	32	64
Natężenie dźwięku [dB]	100	94	88	82	76	70	64

Tam gdzie sygnalizacja akustyczna jest niewystarczająca tj. w halach produkcyjnych i przemyśle gdzie jest generowane dużo hałasu lub pracownicy stosują ochronę słuchu należy dodatkowo zapewnić sygnalizację optyczną która jest traktowana jako uzupełnienie sygnalizacji akustycznej.

Do czego służy podział na grupy dozorowe?

Podział na grupy dozorowe jest jedną z części projektu Systemu Sygnalizacji Pożaru. Do jednej grupy dozorowej mogą być przyporządkowane tylko czujki jednej strefy dozorowej a wielu systemach również pętli dozorowej.

Automatyczne czujki pożarowe i ręczne ostrzegacze pożarowe należy przyporządkować do oddzielnych grup dozorowych. Nie mogą one obejmować więcej niż:

• 10 ręcznych ostrzegaczy pożarowych lub
• 32 punktowych automatycznych czujek pożarowych lub
• 32 punktów wielopunktowych czujek ciepła lub
• jedną liniową czujkę dymu lub
• 32 segmenty detekcyjne liniowej czujki ciepła lub
• pojedynczo identyfikowalny rurociąg zasysający zasysającej czujki dymu.

W obszarach podłóg podniesionych, sufitów podwieszanych lub kanałów kablowych rozmieszczone automatyczne czujki pożarowe muszą za każdym razem stanowić jedną grupę dozorową. W przeciwnym razie należy zapewnić możliwość identyfikacji w prosty sposób (np. na podstawie zewnętrznych wskaźników zadziałania), w której części obszaru zadziałały czujki.

Obszary ochrony lub pojedyncze czujki są programowo łączone w grupy dozorowe , którym mogą być przyporządkowane wyjścia modułów kontrolno-sterujących umożliwiając uruchomienie odpowiednich urządzeń przeciwpożarowych Taki podział umożliwia identyfikacje pożaru co do przestrzeni w którym nastąpiło zagrożenie.

Zalety stosowanie rozproszonych Systemów Sygnalizacji Pożaru.

Na jednym z dużych obiektów miałem styczność z Systemem Sygnalizacji Pożaru w strukturze scentralizowanej. Jak się okazało takie rozwiązanie ma jeszcze więcej wad niż może się wydawać i nie chodzi tu o stabilność systemu lub błędy w komunikacji.

Dużym problemem okazały się uruchomienia i odbiory częściowe gdyż system okazuje się być sprawny dopiero po zakończeniu wszystkich robót budowlanych w każdej dozorowanej przestrzeni.

Ponieważ proces inwestycyjny został podzielony na etapy w taki sposób że trasy kablowe do budynków w które były przekazane do odbioru niebyły gotowe.

Ilość przewodów wynikająca z prowadzenia okablowania w kanalizacja kablowych, trudności w ich prowadzeniu, zastosowanie zabezpieczeń przepięciowych dla pętli dozorowych biegnących poza budynkami z pewnością skompensowały by koszty zastosowania większej ilości mniejszych Central Sygnalizacji Pożaru pracujących w sieci central rozproszonych.